Sosyal Medya ile Yeni Medya’nın Geleneksel Medya’dan Farkları
Yeni Medya, Sosyal Medya’yı da içine alan şemsiye olmakla birlikte, terim 1960’lı yıllardan beri kullanılmakta, dot.com (.com) mania, siber alan ve etkileşimli televizyonla duyulurluğu artmıştır.
Kullanıcılar, yeni medya olarak gördükleri interneti, saklayan (depo) veya gösteren (sergi) veya dağıtan (kanal) olarak görmektedir.
Üretim aracı olarak internet, görüntüleri ve sesleri dijital olarak üretmekte, etkileşimli kurulumlar üreterek çok-araçlı (multimedya) web siteleri tasarlamakta ve kullanıcılara işlerini kişisel olarak programlamaya yardımcı olmaktadır.
WWW (World Wide Web)’i destekleyen, web’e bağlanan tescilli siteler, ortak bir ağa bağlanan teknolojik altyapı, kapalı ve açık kaynaklı yazılım, anlık sohbet, mesajlaşma ve e-posta, sosyal paylaşım ağlarıyla oluşan, sosyal paylaşım siteleri, çok kullanıcı oyunlar, sanal topluluklar, kullanıcıların içinde bulunduğu elektronik çevre ve dünya, dijital olarak yeni iletişimin yaygınlaşması gibi başlık ve faktörler Yeni Medya kavramının içerisindedir.
Sonuç olarak Yeni Medya kavramı giderek artan dijital tabanlı, mobil, bilgi ve iletişim teknolojilerini tanımlamak için kullanılmaktadır.
Geleneksel medya ile yeni medya arasındaki farklar:
| Geleneksel Medya | Yeni Medya |
|---|---|
| Analog | Dijital |
| Sınırlı etkileşim, hiyerarşik, bir merkezden birçok kişiye ulaşır | Tam etkileşim, simetrik, birçok kişiden birçok kişiye |
| Otokrasi, merkeziyetçi yapı | Aktif medya takipçisi – içerik üreticisi |
| Sınırlı sunum seçeneği | Zengin sunum seçeneği – imaj, video, metin ve sayısal veri gibi farklı öğelerin birlikteliği |
| Dayanıksız (ölümlü) medya | İçeriğe tekrar tekrar erişim, arşivleme olanağı |
| Bağlantısızlık, yavaş yayılım | Bağlantı verme, kopyalama-yapıştırma yöntemiyle hızla yayılım |
| Kitlesel yayıncılık | Birey odaklı yayıncılık |
| Özel yayın zamanı | Anlık yayın zamanı |
| İçerik üretilir, belirli bir ücret karşılığında düzenlenir ve dağıtılır | İçerik, kullanıcılar tarafından üretilir ve ücretsiz paylaşılır |
| Değişime kapalı | Değişime açık |
| Bir gazete sadece bir gazete ya da bir radyo yalnızca bir radyo | Geleneksel medyanın tamamı hatta fazlası |
| Tek yönlü, doğrusal, dikey iletişim | Çok yönlü, doğrusal olmayan, yatay iletişim |
| Sınırlı enformasyon | Enformasyon ve enformasyona olan talep miktarında artış |
| Tanımlanmış ve profesyonel koşullar iş üretme | Profesyonellik gerektirmeme, amatör deneyime izin veren işbirlikçi yapı |
| İletinin geri alınması, düzeltilmesi olanaklı değil | İletinin silinmesi, düzeltilmesi ya da başka bir iletiyle değiştirilmesi mümkün |
| Zaman ve mekâna bağlı | Zaman ve mekândan bağımsız |
| Sansüre uğrama riski fazla | Sansüre uğrama riski düşük |
| Sınırlı reklam alanı | Sınırsız reklam alanı |
| Nispeten tek görüş açısı | Çok sayıda alternatif anlatılar |
| İş dünyasına sınırlı katkı | Faaliyetlerin küresel boyutta gerçekleştirilmesine olanak vermesi dolayısıyla iş dünyasına sınırsız katkı |
Medya, “medium” kelimesinden türemekte, iki şey arasında aracılık eden ve iletişimi mümkün kılan bir mecra anlamına gelmektedir.
Geleneksel Medya, kitlesel iletişim yapan, radyo, tv ve gazete, yazılı, basılı, görsel yığınsal iletişimi karşılarken sosyal medya ise internet teknolojisine dayalı olmakla farklılaşmaktadır.
Sosyal Medyayı diğer medya türlerinden farklılaştıran beş farklı özelliği bulunmaktadır:
- Şeffaflık (Openness),
- Bağlantısallık (connectedness),
- Topluluk (community),
- Katılım (participation),
- Müzakere-Konuşma (Conversation)
Şeffaflık: Sosyal medya içeriği paylaşmayı kullanıcıya açık hâle getirmektedir. Geleneksel medyada isekullanıcılarla tek taraflı bir ilişki kurulmaktadır.
Bağlantısallık: Twitter’da Youtube’dan bir şey paylaşılabilmesi.
Topluluk: Sosyal medya kullanıcılar arasında hızlı bir gruplaşma oluşturabilir, Twitter’da # ile bir sürü kişinin bir yerde toplanması gibi.
Katılım: Sosyal medya, kullanıcıların geri bildirimlerini, sosyal ağlarla bağlanan herkesin katkılarını, teşvik etmekte, kitle ve araç arasında örtük alanı ortadan kaldırmaktadır.
Müzakere-Konuşma: Sosyal Medya içerik üreten ve içeriği paylaşan, yorum yapan herkesin konuşma imkanını arttırmaktadır.
Bütün bu özellikleri daha detaylı bir biçimde ortaya koyarsak:
- Sınırsız İletişim
- Serbestlik
- Alternatif Olması
- Sosyalleşme
- Formel ve İnformel Kurallar
- Teknolojik İmkân
Sosyal medyayı geleneksel medyadan farklı kılan diğer özellikler ise aşağıdaki gibidir:
- Zaman ve mekândan bağımsızlık
- Kullanım kolaylığı
- Etkileşim
- Kullanıcı içeriği
- Platformlar arası bağlantı
- Ölçülebilirlik
- Fizikselden dijitale geçiş
Sosyal Medyanın Geleneksel Medyadan Daha Fazla Revaçta Olmasını Sağlayan Faktörler
Geleneksel medya kendisine izler ve okur kitle oluştururken sosyal medya kendisine kullanıcılar oluşturmaktadır. Aynı zamanda sosyal medya, geleneksel medyadan farklı olarak kullanıcısını aynı zamanda içerik üreticisi yapmaktadır.
Sosyal Medya, geleneksel medyanın tamamını içermekte, tamamından fazlasıdır. Kullanıcıya sağladığı bu içerik üretme ve ürettiği içeriği paylaşma ve diğer kullanıcılarla etkileşime girme yönüyle sosyal medya kullanıcıların tercih ettiği bir mecra olmaktadır.
Sosyal Medyanın İçerik Sağlayıcıları Olarak Belirli Platformları
- sosyal ağlar,
- bloglar,
- mikrobloglar,
- wikiler,
- forumlar ve içerik paylaşım toplulukları,
- Sosyal imleme ve yer belirten platformlar
Sosyal ağlar : Milyarlarca insanın bilgi edinmek, sohbet etmek, arkadaş bulmak, ticari bir işlemden politik faaliyete kadar pek çok hususta zaman harcadığı sosyal ağ siteleri, sosyal medyanın en önemli bileşenidir.
Bloglar: Bir sosyal ağ aracı olarak bloglar, sıklıkla bir kişinin kişisel yaşamını ve üzerinde yorum ya da bilgi vermek istedikleri belirli bir konunun bir birleşimini sağlar. Bloglar, hem bir günlük hem de web üzerinde bir kılavuz olarak hareket eden “weB LOG” ifadesinden türemiştir.
Mikrobloglar: Az miktarda içeriğin sürekli güncellenen, çevrimiçi ve cep telefonu şebekesi vasıtasıyla dağıtılan küçük boyutlu bloglarla birleştiği sosyal ağlardır. (Twitter) Mikroblog, bağlantılar ağının sayesinde, kullanıcısına kısa yorum yapma imkanı veren bir sosyal medya aracıdır. (Tumblr) Mikroblogların ilklerinden olan Tumblr, 2007 yılında ABD’li bir yazılımcı olan David Karp tarafından kurulmuştur.
Wikiler: bu web siteleri, kişilerin ortak bir belge ve veri tabanı gibi hareket etmeleri veya onlarla ilgili bilgileri düzenlemelerine olanak tanır. muhtemelen sosyal medyanın en demokratik örneğidir. En çok bilinen wiki, 2 milyondan fazla İngiliz dili makalesi bulunan çevrimiçi ansiklopedi Wikipedia’dır. 2004’te kurulan Wikinews. İlk wiki yazılımı “WikiWikiWeb”in kurucusu olan Ward Cunningham, Hawai dilindeki hızlı anlamına gelen wiki kelimesinden yola çıkarak kurduğu platforma bu ismi vermiştir ve wiki içeriklerinin hızlı ve pratik şekilde oluşturulduğuna gönderme yapmıştır.
Forumlar: Çoğunlukla belirli konular ve çıkarlar etrafında şekillenen çevrimiçi tartışma alanlarıdır. Forumların kökeni “sosyal medya” döneminden öncesine dayanır.
İçerik Paylaşım Toplulukları: Temel amacı, kullanıcılar arasında medya içeriğinin paylaşılmasıdır. Bu sitelerde, paylaşılan içeriği kullanmanın ön şartı olarak, kişisel profil oluşturma zorunluluğu bulunmaması dolayısıyla sosyal ağ sitelerinden farklılık göstermektedir. Örneğin; Youtube, instagram, flickr , TikTok , Podcastler, RSS…
Sosyal İmleme ve Yer Belirten Platformlar: Sosyal İmleme Siteleri Kullanıcılara favori sitelerini saklama, organize etme ve paylaşma hizmeti sunan servislerdir. Yer Belirten Platformlar ise kullanıcıların o an fiziksel olarak bulundukları yeri, akıllı telefonlarda bulunan GPS teknolojisinden faydalanarak sosyal ağlar vasıtası ile diğerlerine bildirdiği sistemlerdir. (Swarm)