Sosyal Medya Kavramı, Tarihi ve Geleneksel Medya ile İlişkisi
Sosyal medya; benzer etkinlik ya da ilgi alanlarını paylaşan veya başkalarının ilgi alanlarını ve etkinliklerini görmek, keşfetmek, tecrübe etmek amacıyla bir araya gelen çevrimiçi topluluklar vasıtasıyla, kullanıcıların internet üzerinde içerik üretmelerine, içeriklerini tanıtmalarına, profil oluşturmalarına ve paylaşım yapmalarına olanak sağlayan çeşitli platformları ifade eder.
Web 1.0 olarak ifade edilen yapının geliştirilmesine dayanan Web 2.0 iletişimi sanal platformlara taşımış, internete bağlananların ziyaretçi olmaktan kullanıcı olmaya geçtiğini gösteren bir gelişme olmuştur.
Sosyal medya aynı zamanda, literatüre bakıldığında telgrafın icadına kadar götürülmekte, 1792 yılında icat edilen bu alet sayesinde uzak mesafeler arasında mesajlaşmanın artması sağlanmıştır. Dolayısıyla insanların birbirleri ile olan ilişkileri için yeni bir yöntem gelişmiştir.
19. yy sonlarına doğru, radyo, telefon gibi aygıtlar sosyal etkileşimin önünü açmıştır.
Bu iletişim aygıtları ile birlikte sosyal ağlar çeşitlenmeye ve gelişmeye başlamış, ardından 1960’lı yıllarda ise internetin icadı ve 1991’de bu icadın kamusal hale gelmesi günümüz sosyal medyasının oluşmasının önünü açmıştır.
Web 2.0 teknolojisi, içinde bulunan çağa yeni bir karakter kazandırmakta, genel itibariyle eğilimlerini de farklılaştırmaktadır.
Çevrimiçi kavramını ortaya çıkaran şey nedir?
E-posta sisteminin icadı iki bilgisayar arasındaki veri transferinin mümkün hale gelmesi çevrimiçi kavramını ortaya çıkarmaktadır.
- 1991’de Dünya Çapında Ağ’ın (World Wide Web) herkesin kullanıma açılması en önemli gelişimin temellerini oluşturmaktadır.
- Anlık mesajlaşmanın revaçta olması, IRC (Internet Relay Chat) gibi programlarının kullanımının artmasına olanak sağlamıştır. Ve insanların çeşitli yayın kısıtlarını aşmak için bu programları kullandıkları görülmüştür.
- Bu yönüyle sosyal medyanın aynı zamanda temelleri sayılan uygulamalardan biri olan IRC ile Twitter arasında bir ilişki kurulmaktadır.
- 1990’ların sonunda ICQ ile sanal olarak iletişimin yaygınlık kazanması, bu programın kullanıcılarına çeşitli kimlikler (avatar vb.) veya duygularını ifade etmek için (emoji) yeni bir alfabe sağlamasıyladır.
Sosyal medyaya geçişin bir diğer adı da Web 1.0’den Web 2.0’ye geçişin internet kullanım biçimini farklılaştırmasıdır.
| Web 1.0 | Web 2.0 |
|---|---|
| Sadece okuma | Okuma / Yazma / İşbirliği |
| Okuma platformu | Yayın platformu |
| Üretici merkezli | Kullanıcı merkezli |
| Bireysel zekâ | Kolektif zekâ |
| Yazılım uygulamaları | Yazılım platform olarak web |
| Ticari / Tescil | Açık kaynak / Paylaşım |
| Statik | Dinamik |
| Gayri şahsi | Şahsi |
| Sınırlı işbirliği | İşbirliği |
| Kısa uzantılar | Hiper metin |
| Kurumsal dağıtım | Sürekli güncelleme |
| Metin tabanlı | Çoklu ortam |
| Sabit depolama | Sınırsız depolama |
| Tek taraflılık | Karşılıklılık |
İçinde bulunduğu yüzyılı gösteren Web 2.0’nin nitelik ve eğilimleri genel olarak aşağıdaki gibi sıralanabilir ;
- Ağla bağlanılan dünya
- Network (Ağ) etkisi
- Yaratıcı olarak kullanıcı
- Ortak sorumluluk
- Şeffaflık (Açıklık)
- Karıştırılabilir olma
- Ortaya çıkarma
- Çoklu deneyim
- Web platformu
Web 2’nin içinde bulunduğu yüzyılı gösteren nitelik ve eğilimler :
- Ağla bağlanılan dünya: Yeryüzünde milyarlarca kullanıcı internet erişimine ulaşmıştır. Dolayısıyla Web 2.0 yazılımıyla birlikte, internet üzerinden birbirleriyle ilişki kurulmaktadır.
- Network (Ağ) etkisi: Bağlantılı olma durumu bu ağı kullanan insan sayısının artması ile birlikte değer kazanmaktadır. Yani Yazılımlar, kullanıcıların “ortak zekâsını” kullanarak yazılımlarını özelleştirmektedir.
- Yaratıcı olarak kullanıcı: Kişiler artık yalnızca çevrimiçi içeriğin okuru değil, yazar ve içerik oluşturucudurlar. Dolayısıyla kullanıcıların ürettikleri, yazılımın ve hizmetinin kıymetini arttırmaktadır.
- Ortak sorumluluk: İnternetle bireyler dünya genelinde isteyerek veya istemeden beraber hareket etmekte, bununla birlikte faaliyetlerinin etkisi artmakta, bu kıymeti birlikte oluşturmaktadır.
- Şeffaflık (Açıklık): İnternetin yazılım ve veri gibi önemli kısımları ve onları kullanmayı talep eden kullanıcılar tarafından, çok az bir ücret ödeyerek ya da bunu ödemeksizin kullanılmaktadır. Dolayısıyla kişilere özel kısıtların olmaması erişimi arttırmakta ve bu hizmeti kullanmayı da kolaylaştırmaktadır.
- Karıştırılabilir olma: Tekniğin açık ve serbest olması, yazılımcıları, farklı parça ve verileri kullanarak yeni yazılımlar üretmelerini sağlamaktadır.
- Ortaya çıkarma: Eskiden yazılımlar verili, ayarlaması önceden yapılmış işlem ve süreçten oluşmaktaydı. Ama Web 2.0 yazılımlarıyla birlikte süreç esnemiş, sadece tasarımcı ve yazılımcılara değil onu kullanan herkese içerik oluşturma ve düzenleme imkânı vermektedir.
- Çoklu deneyim: Web sitelerinde, birincisi fotoğraf, dahası hareketli görsel, ve dahası işitsel veriler ve ayrıca videolar bulunmaktadır. Yani bu farklı öğelerle birlikte kullanıcılar aynı anda pek çok öğeyi birlikte tecrübe etmektedir. Sonuç olarak çok gerekli bir şeydir.
- Web platformu: Önceki yıllarda bir web sayfasında yazılımları kullanmak büyük uğraş gerektiren ve yavaş bir eylem iken bilgisayarın masaüstü için hazırlanan yazılımlar daha güvenilir ve hızlıydı. Sonuç olarak Web siteleri gittikçe çok sayıda masaüstü yazılı gibi kolay ve hızlı çalıştıkça masaüstü ve web sitesi arasındaki açık kapandı, yazılımcılar yeni uygulamalarını web için hazırlamaya başladılar.
Sosyal Medya’nın üzerine bina edildiği Web 2 . 0 yeniliğini beş başlıkta sınıflandırabiliriz:
- Bloglar
- Sosyal Ağlar
- İçerik toplayıcılar
- Forumlar
- İçerik toplulukları
Bloglar: Bloglar; web 2.0 uygulamalarının en bilinen ve en fazla büyüyen kategorisi olan çevrimiçi dergilerdir. Ve Bloglar genellikle Podcast’lerle, yani mobil cihazlara indirilebilen veya aktarabilen dijital ses veya video ile birleştirilir.
Sosyal ağlar: Kullanıcıların kişisel içerik ve iletişim alışverişi için diğer kullanıcıların erişebilecekleri kişisel web siteleri oluşturmasına izin veren uygulamalardır.
İçerik toplayıcılar: Kullanıcıların erişmek istedikleri web içeriğini tam olarak özelleştirmelerini sağlayan uygulamalardır. Ve bu siteler Gerçek Zamanlı Sindikasyon veya Zengin Site Özeti (RSS) olarak bilinen bir teknik kullanmaktadır.
Forumlar: Fikirleri ve bilgileri genellikle özel ilgi alanlarıyla değiştiren sitelerdir.
İçerik Toplulukları: Belli türde içerik organize eden ve paylaşan web siteleridir.
SOSYAL MEDYANIN KISACA TARİHÇESİ
